Promotie Francine Voncken: personaliseer behandeling slokdarmkanker

Patiënten met lokaal gevorderde slokdarmkanker, die behandeld worden met bestraling en chemotherapie, krijgen op dit moment veelal dezelfde behandeling. Er zijn echter grote verschillen tussen patiënten. Radiotherapeut-oncoloog Francine Voncken heeft in haar proefschrift verschillende mogelijkheden onderzocht om patiënten beter te kunnen selecteren en om de radiotherapie te optimaliseren.  Ze verdedigt haar proefschrift op 21 november aan de Vrije Universiteit in Amsterdam.

Tijdens haar promotieonderzoek zocht ze naar manieren om verbetering te brengen in de selectie van patiënten, in de techniek van PET-CT-scans, in beeldgestuurde radiotherapie en in de respons-beoordeling na chemoradiotherapie.

Wat betreft het verbeteren van de patiëntenselectie stelde ze vast dat oudere patiënten (≥70 jaar) die zorgvuldig werden geselecteerd voor behandeling met chemoradiotherapie, vergelijkbare langetermijn-uitkomsten hebben als jongere patiënten (<70 jaar). Leeftijd alleen zou dus geen contra-indicatie moeten zijn voor deze behandeling. Daarnaast onderzocht ze de voorspellende waarde van tumormarkers (CEA en CA19-9) in het bloed voor de start van chemoradiotherapie. Hierbij bleek dat patiënten met een verhoging van beide tumormarkers een 10 keer grotere kans hebben op vroegtijdige terugkeer van de ziekte.  Dit is belangrijk om te kunnen voorspellen omdat 1 op de 5 patiënten niet profiteert van een intensieve, gecombineerde behandeling met chemoradiotherapie en chirurgie omdat de ziekte vroegtijdig al terugkomt. 

Ook de rol van PET-CT bij het afgrenzen van de tumor voor het bestralingsplan onderzocht Voncken in samenwerking met radiotherapeuten uit heel Nederland. PET heeft invloed op het afgrenzen van de tumor, echter er blijft variatie bestaan tussen radiotherapeuten in het bepalen van de tumorgrenzen, dus er is nog ruimte voor verdere verbetering. Ze stelde bovendien vast dat compenseren voor ademhalingsbeweging bij het maken van een PET-CT-scan het afgrenzen van de tumor en de detectie van verdachte klieren niet verbetert.

Voncken onderzocht ook meerdere variabelen die kunnen bijdragen aan het verbeteren van beeldgestuurde radiotherapie en het nauwkeuriger en geïndividualiseerd bestralen. Om de tumor nauwkeurig te bestralen zijn er onzekerheidsmarges nodig. Er werden mogelijkheden gevonden om die marges te kunnen verkleinen en meer individueel toe te passen.

Een op de drie slokdarmkankerpatiënten heeft een complete pathologisch respons op neoadjuvante chemoradiotherapie – voorafgaand aan de operatie. Het herkennen van een goede respons is echter nog steeds uitdagend en de huidige technieken om die respons te beoordelen (o.a. PET-CT en endoscopie) hebben beperkingen. Recente technische verbeteringen hebben het mogelijk gemaakt om van de slokdarmtumor MRI-afbeeldingen met een hoge resolutie te maken. Het onderzoek naar respons-beoordeling van de slokdarmtumor na chemoradiotherapie met behulp van MRI-scans is veelbelovend en laat zien dat de beoordeling mogelijk zou kunnen worden verbeterd met behulp van deze scans. 

Praktische informatie over de promotie vind je op de website van de VU.