22mei 2018
Terug naar het overzicht
Epidemioloog Floor van Leeuwen van het Antoni van
Leeuwenhoek krijgt de 17e Rosalind E. Franklin Award for Women in
Science. De prijs wordt toegekend door het Amerikaanse National
Cancer Institute in Maryland. Van Leeuwen krijgt de prijs voor haar
wetenschappelijke werk in het algemeen en haar verbindende rol in
het bijzonder. De prijs wordt tijdens de jaarlijkse bijeenkomst -
NCI Intramural Scientific Retreat - op 13 maart 2019 aan haar
uitgereikt. "Ik vind het een eer om deze prijs in ontvangst te
mogen nemen."
Van Leeuwen werkt sinds 1981 als epidemioloog in het Antoni van
Leeuwenhoek en is sectieleider van de afdeling Psychosociaal
Onderzoek en Epidemiologie (PSOE). Ze doet onderzoek naar de
risicofactoren van borstkanker en eierstokkanker en naar de late
neveneffecten van de behandeling van kanker. In het bijzonder kijkt
haar onderzoeksgroep naar het risico op het ontstaan van tweede
tumoren, hart- en vaatziekten en onvruchtbaarheid na bestraling en
chemotherapie voor lymfomen, zaadbalkanker en borstkanker.
Van Leeuwen: "De overlevingskansen verbeteren steeds verder.
Daarom wordt het nog belangrijker na te gaan of radiotherapie,
chemotherapie, immunotherapie of hormonen op de lange termijn ook
nadelige effecten hebben op de gezonde organen en weefsels. Aan de
hand van resultaten uit ons onderzoek worden de behandelingen
aangepast, zodat we de kans op late schade verminderen. Ook
hebben we voor overlevers van een lymfoom een gespecialiseerd
nazorgprogramma in heel Nederland opgezet (de "BETER" poli's)
waar zij voorgelicht worden over late neveneffecten en een
screeningsprogramma aangeboden krijgen om eventuele
gezondheidsschade tijdig op te sporen en te behandelen.
Verbinder
Haar kracht om te verbinden is onder andere voor het National
Cancer Institute de reden geweest om haar deze prijs te geven. Zelf
denkt Van Leeuwen dat haar werk op het gebied van bijvoorbeeld
Hodgkinlymfoom een belangrijke factor is geweest. "Dit is een vrij
zeldzame vorm van kanker van het lymfestelsel. Het is moeilijk om
complete behandel en follow-up gegevens van een heel grote
patiëntengroep bij elkaar te krijgen. Uiteindelijk is het ons
gelukt om 8400 patiënten voor studies bij elkaar te krijgen.
Bovendien heb je binnen de epidemiologie een lange adem nodig,
voordat je de risico's op lange termijn in kaart kunt brengen. We
zijn nu aan het oogsten van projecten waar we al twintig jaar mee
bezig zijn. Het is dan ook een hele kunst om voor zulk langdurig
onderzoek geld bij elkaar te brengen. Internationale samenwerking
is cruciaal om het onderzoek verder te brengen en daar investeert
van Leeuwen dus flink in."
Naast haar werk als onderzoekster, is Van Leeuwen ook als
hoogleraar verbonden aan het VuMC. Ook hier heeft Van Leeuwen het
voor elkaar gekregen om partijen samen te brengen. Ditmaal voor
Retinoblastoom. "Dit is een vorm van kinderkanker, een kwaadaardig
gezwel in het netvlies van het oog. Nog veel zeldzamer dan Hodgkin.
Met de oogartsen van het VUmc (Prof. Annette Moll) is het ons
gelukt om alle data die hierover wereldwijd verzameld zijn bij
elkaar te brengen. Belangrijk, want alleen door samenwerking
internationaal kunnen we het verschil maken. Soms is dat niet
eenvoudig, maar dit zijn zaken waar ik veel bevrediging uit haal.
Het leggen van verbindingen zorgt voor meerwaarde. Daar zet ik mij
voor in."
Rosalind E. Franklin
De prijs die Floor van Leeuwen krijgt is vernoemd naar Rosalind
E. Franklin, een Brits chemica die bekend is geworden vanwege haar
bijdrage aan de ontdekking van de structuur van DNA. Dit deed ze
met behulp van röntgendiffractie. Zonder haar
röntgendiffractie-foto's, zou het veel langer geduurd hebben,
voordat de structuur van DNA gevonden zou zijn. In 1962 ontvingen
echter Watson, Crick en Wilkins de Nobelprijs hiervoor. Mogelijk
zou ook Rosalind Franklin in die eer hebben gedeeld als ze nog had
geleefd. De prijs wordt echter niet postuum uitgereikt. Naar de
mening van velen is de wetenschappelijke bijdrage van Franklin in
de vorige eeuw aanzienlijk onderschat.
