Bestraling na borstverwijdering vaak overbodig

De SUPREMO-studie

De SUPREMO studie (Selective Use of Postoperative Radiotherapy after MastecOmy), geleid door Ian Kunkler van de Universiteit van Edinburgh en Nicola Russell van het Antoni van Leeuwenhoek, onderzocht het nut van bestraling van de borstwand bij vrouwen met een stadium II of wel middelmatig risico op terugkeer van borstkanker. Het ging om vrouwen met één tot drie aangetaste lymfeklieren, of geen aangetaste klieren maar wel tumorkenmerken die de kans op terugkeer vergroten.

De studie was een internationale samenwerking tussen 161 ziekenhuizen uit 17 landen, verspreid over drie continenten. In totaal deden 1.607 vrouwen mee. Zij ondergingen allemaal een borstverwijdering, verwijdering van (een deel van) de lymfklieren in de oksel en behandeling met moderne kankerremmende medicijnen. Vervolgens waren ze willekeurig verdeeld in één groep die bestraling kreeg op de borstwand (808 vrouwen), en één groep die geen verdere behandeling kreeg (799 vrouwen).

Geen verschil

Na tien jaar was er geen verschil in overleving: 81,4 procent van de vrouwen die bestraling kregen, leefde nog, tegenover 81,9 procent van de vrouwen zonder bestraling. Radiotherapie had ook geen impact op de overleving zonder terugkeer van borstkanker (ziektevrije overleving), of op de kans op uitzaaiingen. De bestraling had een minimale impact op de kans op terugkeer van de ziekte in het gebied van de borstamputatie, een verschil van minder dan 2 procent.

Nicola Russell: “Hoewel ernstige bijwerkingen in deze studie zeldzaam waren, weten we dat bijna alle patiënten klachten ervaren van bestraling, soms pas jaren later. Door onnodige bestraling te vermijden, verlagen we de behandellast en voorkomen we problemen, bijvoorbeeld bij borstreconstructies.”

De bevindingen kunnen artsen en patiënten helpen om beter te bepalen wie na een borstverwijdering nog echt baat heeft bij bestraling. Veel vrouwen voor wie bestraling nu standaard wordt geadviseerd, blijken veilig zonder te kunnen mits zij ook behandeld worden met moderne medicijnen.

Moderne behandeling

Bestraling van de borstwand na een borstverwijdering is al lange tijd de standaardbehandeling, bedoeld om achtergebleven kankercellen te doden en de kans op terugkeer te verkleinen. Russell: “Dit beleid is gebaseerd op onderzoeken uit de jaren 80 van de vorige eeuw en er is dus twijfel of de resultaten nog van toepassing zijn tegenwoordig. Het leidt tot veel variatie internationaal en binnen Nederland over hoe vaak bestraling wordt toegepast na een borstverwijdering.”

De resultaten geven een actueel beeld van het belang van bestraling op de borstwand voor patiënten met een stadium II ofwel ‘middelmatig risico’ borstkanker, en laten zien dat radiotherapie veel minder winst dan tot nu toe werd aangenomen. Mede dankzij betere medicijnen en behandelingen is het risico op terugkeer van borstkanker nu veel kleiner, waardoor de meerwaarde van bestraling afneemt.

De studie onderzocht alleen naar vrouwen met stadium II borstkanker. De onderzoekers benadrukken dat patiënten met een hogere risico op terugkeer van de kanker mogelijk nog wel baat hebben van de bestraling.

De studie is gepubliceerd in The New England Journal of Medicine. Wetenschappers onder andere uit de verenigd Koninkrijk, Nederland, Australië en China namen deel aan het internationale onderzoeksteam.

Over de studie:

• Aantal deelnemers: 1.607 vrouwen, waarvan 168 uit Nederland
• Gemiddelde leeftijd: 55 jaar
• Periode waarin de studie werd uitgevoerd: 2006 – 2013, met een follow up tot juni 2023
• Onderzoeksopzet: Alle 1607 vrouwen werden behandeld met een borstamputatie, oksel operatie, en antikanker medicijnen gericht op de individuele tumor karakteristieken. Na loting kregen 808 vrouwen geloot bestraling op de borstwand waar de borst was geweest. De bestraling vond plaats in 25 sessies over vijf weken, of in 15 sessies over drie weken en werd gegeven na de chemotherapie, of na de operatie indien geen chemotherapie.  799 patiënten kregen geen bestralingen op de borstwand.Alle patiënten kregen één of meer vormen medicijnentherapie - afhankelijk van de tumor type - en dit was gelijk verdeeld over de 2 studiegroepen. Chemotherapie werd gegeven aan 85% van de patiënten, anti-hormoontherapie aan 80% en doelgerichte therapie (trastuzuab) aan 20%.
• Deelnemende landen: Verenigd Koninkrijk, Nederland, en zeven andere landen via de European Organisation for Research and treatment of Cancer (EORTC) netwerk, en zes andere landen inclusief Australië,  China en Japan.
• Financiers: United Kingdom Medical Research Council and National Institute for Health and Care Research, European Organisation for Research and Treatment of Cancer (EORTC) academic research fund en de EORTC Breast Cancer Group, KWF Kankerbestrijding, Cancer Australia, Edinburgh Breast Cancer Institute, Edinburgh Cancer Centre, en Hong Kong and Shanghai Bank Corporation.
• Artikel: Ten-Year Survival after Postmastectomy Chest-Wall Irradiation in Breast Cancer

Het onderzoek van het Antoni van Leeuwenhoek wordt mede mogelijk gemaakt door KWF Kankerbestrijding en de AVL Foundation.