Spinozapremie uitgereikt aan Thijn Brummelkamp

Afgelopen zomer kreeg geneticus Thijn Brummelkamp de prijs toegekend voor zijn baanbrekende en inspirerende wetenschap, die bijdraagt aan de zoektocht naar nieuwe medicijnen voor onder meer kanker en infectieziekten. Wereldwijd profiteren wetenschappers van zijn zelf bedachte technieken waarmee ze in menselijk DNA de werking van genen kunnen bestuderen.

Kankermedicijnen

Door creatief met DNA te experimenteren, verleidt hij menselijke cellen om hun geheimen bloot te geven. “Ik verbaas me regelmatig over hoeveel we nog niet weten over onze eigen cellen. En dus hoe ontzettend veel we nog kunnen ontdekken. Ik vind dat prachtig. Ik wil begrijpen wat er misgaat in tumorcellen en dat vertalen naar nieuwe behandelingen.”

In de afgelopen twintig jaar hebben onderzoekers wereldwijd Brummelkamp’s zelf ontwikkelde techniek om genen te remmen gebruikt in bijna al hun zoektochten naar nieuwe kankermedicijnen. Daarnaast ontrafelde hij bijvoorbeeld hoe het ebola-virus in menselijke cellen kan komen. De eerste effectieve ebola-behandeling die andere onderzoekers later ontwikkelden bleek aan te grijpen op precies die route.

Ingenieuze techniek

En recent nog verraste hij de wetenschap (en zichzelf) door boven tafel te krijgen waarom kankercellen doodgaan aan chemotherapie. Voor deze twee (en vele andere) vindingen gebruikte hij een andere, ingenieuze techniek die het mogelijk maakt om de functie van menselijke genen op grote schaal te bestuderen.

Met de Spinozapremie gaat zijn onderzoeksgroep uitpluizen wat de nieuwe vinding over celdood kan gaan betekenen voor kanker(patiënten). Daarnaast gaan ze ook compleet nieuwe vragen stellen over hoe cellen werken. 

Grenzen verleggen

Cruciaal voor écht grensverleggend onderzoek is dat het zich niet vooraf laat uitdenken, benadrukt hij. “Al mijn belangrijke vindingen komen voort uit vrij te besteden geld voor creatief onderzoek, waarbij je nieuwe paden mag inslaan naar nog onbekende bestemmingen. Dat geeft je ruimte om grenzen te verleggen. Daarom is het zo mooi dat ik deze premie vrij kan besteden.”

Naast zijn rol als groepsleider en wetenschappelijk directeur van het Nederlands Kanker Instituut, het onderzoeksinstituut van het Antoni van Leeuwenhoek, is hij hoogleraar experimentele genetica aan de Universiteit Utrecht en het UMC Utrecht, en verbonden aan Oncode Institute.

Over de Spinozapremie

De NWO-Spinozapremie is de hoogste onderscheiding in de Nederlandse wetenschap voor onderzoekers die naar internationale maatstaven behoren tot de allerbeste wetenschappers wereldwijd. Ze doen baanbrekend onderzoek en zijn een inspiratie voor beginnende onderzoekers. De prijs is vernoemd naar Baruch Spinoza (1632-1677), een internationaal vermaarde Nederlandse wetenschapper en een sprekend voorbeeld van vrijheid van onderzoek.

Het onderzoek van het Antoni van Leeuwenhoek wordt mede mogelijk gemaakt door KWF Kankerbestrijding en de Antoni van Leeuwenhoek Foundation.

Meer weten:

• Lees ook het interview met Thijn in ons magazine Antoni
•  Interview met Thijn Brummelkamp in Het Parool
•  Persbericht van NWO over de uitreiking
• Nieuwsbericht van NWO over toekenning van de Spinoza- en Stevinpremies in juni 2025