Meerdere kankersoorten: ESCALATION studie
Het Nederlands Kanker Instituut doet een wetenschappelijk onderzoek waarin een nieuwe bloedtest voor de vroege opsporing van verschillende types kanker wordt geëvalueerd: de ESCALATION-studie. Het doel is om vast te stellen of deze test in de toekomst in Nederland kan worden gebruikt voor het vroeg opsporen van kanker.
Als u bloeddonor bent bij Sanquin kunt u misschien meewerken aan dit onderzoek. U beslist natuurlijk zelf of u wel of niet meedoet.
Uitleg onderzoek
In de ESCALATION-studie (Figure 1) wordt bloed verzameld van 125.000 gezonde bloeddonors die tussen de 50 en 75 jaar oud zijn. Het bloed wordt bewaard. Na 1 jaar, en opnieuw na 2 jaar en 3 jaar, wordt nagegaan welke mensen uit deze groep ondertussen kanker hebben gekregen. Het bewaarde bloed van deze patiënten wordt dan vergeleken met het bewaarde bloed van donors die niet ziek geworden zijn.
We zoeken uit of er in het bewaarde bloed van de patiënten al sporen te vinden zijn die wijzen op de kanker die in de periode na de donatie gediagnosticeerd is. Hiervoor wordt een test gebruikt die zoekt naar DNA dat door tumoren wordt afgescheiden en in het bloed terechtkomt. Dit wordt circulerend tumor DNA, ofwel ctDNA, genoemd. Als in het bloed ctDNA gevonden wordt, bekijken we ook of we hieraan kunnen zien welke vorm van kanker de patiënt heeft. Zo willen we evalueren of het zinvol is om in de toekomst deze bloedtest te gebruiken voor een bevolkingsonderzoek om verschillende types kanker vroeg op te sporen.
Naast het onderzoek naar ctDNA in het bloed, onderzoeken we ook of er andere factoren aan te wijzen zijn die zouden kunnen helpen bij het vroegtijdiger opsporen van de kanker. Het gaat daarbij om persoonlijke risicofactoren zoals bijvoorbeeld leefstijl en erfelijkheid, maar ook om risicofactoren die voortkomen uit de omgeving van het individu, zoals bijvoorbeeld luchtverontreiniging. Voor dit deel van de ESCALATION-studie vullen de deelnemers aan het begin van het onderzoek een vragenlijst in. Met de antwoorden op de vragen en gegevens uit bestaande databanken proberen we deze risicofactoren te bepalen. Dit zou in de toekomst een bevolkingsonderzoek met de nieuwe test nog beter op maat maken voor iedereen die eraan meedoet.
In de studie zullen we ook evalueren hoe de kosten van deze nieuwe manier van screenen (dus de bloedtest gecombineerd met risicofactoren) zich verhouden tot de effectiviteit ervan voor de vroege opsporing van verschillende soorten kanker. Tot slot wordt via de vragenlijsten onderzocht of een bevolkingsonderzoek op basis van de test acceptabel zou zijn voor de doelgroep.
Video
Wie coördineert de ESCALATION-studie?
De ESCALATION-studie wordt gecoördineerd door het Nederlands Kanker Instituut-Antoni van Leeuwenhoek (AVL).
Andere organisaties die erbij betrokken zijn: Sanquin, DELFI Diagnostics, Universiteit Utrecht, Amsterdam Universitair Medische Centra, PALGA, IKNL, RIVM (adviseur), Health-RI en NFK. Het onderzoek wordt medegefinancierd door de Nederlandse Organisatie voor Wetenschappelijk Onderzoek (NWO) en het KWF Kanker Fonds.
Deelname onderzoek
U kunt alleen deelnemen aan het onderzoek als u al donor bent bij Sanquin en u van Sanquin een uitnodiging heeft gekregen om deel te nemen. U beslist zelf of u wel of niet wilt meedoen aan het wetenschappelijk onderzoek.
U kunt uw deelname altijd stopzetten zonder dat u daarvoor een reden hoeft op te geven.
Wat zijn de voor- en nadelen van deelname?
Voordelen van deelname aan het wetenschappelijk onderzoek:
- Er zijn geen directe voordelen voor u bij deelname aan dit onderzoek. U zult geen uitslag van de testen ontvangen. De reden hiervoor is dat de nauwkeurigheid van de testen nog onderzocht wordt.
Nadelen van deelname aan het wetenschappelijk onderzoek:
- Er zijn in principe geen nadelen voor u bij deelname aan dit onderzoek. Er wordt geen extra bloed afgenomen voor deze studie, maar gebruik gemaakt van
restmateriaal. Alleen in het geval dat uw reguliere donatie niet door kan gaan, kan u gevraagd worden een buisje bloed af te staan (maximaal 10 milliliter) via een prik in de arm. Meedoen aan dit onderzoek kost u geen extra tijd, behalve de tijd voor het invullen van de vragenlijst, ongeveer 30 minuten.
Wat zijn de kosten van deelname?
Uw deelname aan de studie brengt voor u geen extra kosten met zich mee. Er wordt ook geen vergoeding gegeven voor deelname aan het onderzoek.
Wanneer kunt u niet deelnemen aan dit wetenschappelijk onderzoek?
- Als u geen bloeddonor bent.
- Als u jonger bent dan 50 of ouder dan 75.
- Als u kanker heeft of heeft gehad in het verleden.
- Als uw kennis van de Nederlandse taal onvoldoende is.
- Als u geen geldig e-mailadres of toegang tot het internet heeft.
- Als u bij Sanquin geregistreerd staat met een e-mailadres dat ook door een andere donor gebruikt wordt (bijv. uw partner, kind of ouder)
Wilt u tijdens het wetenschappelijk onderzoek uw deelname stopzetten?
- De deelname aan deze studie is geheel vrijwillig. Als u niet wilt deelnemen, hoeft u daarvoor geen reden te geven. Ook kunt u op elk moment, zonder opgave van reden, uw gegeven toestemming weer intrekken zonder dat dit negatieve gevolgen heeft voor uw donorschap bij Sanquin of eventuele medische zorg.
- U kunt ter beëindiging contact opnemen met het onderzoeksteam (zie de contactgegevens elders op de pagina) of het digitale intrekkingsformulier, dat u per e-mail ontvangt, invullen en ondertekenen.
Veelgestelde vragen:
Betekent deze studie dat de huidige testen die worden gebruikt in de verschillende bevolkingsonderzoeken niet goed zijn?
De testen die op dit moment worden gebruikt in de verschillende bevolkingsonderzoeken zijn goed in staat om kanker op te sporen. Er is echter nog geen test beschikbaar die in één keer en met slechts een klein beetje bloed verschillende soorten kanker kan opsporen. Met dit onderzoek willen we evalueren of een nieuwe test (bloedtest) dit mogelijk maakt.
Kan ik mij aanmelden voor het wetenschappelijk onderzoek?
De uitnodigingen voor dit wetenschappelijk onderzoek worden vanuit Sanquin geautomatiseerd verstuurd. Het aantal mensen dat in een bepaalde periode wordt uitgenodigd is afhankelijk van de capaciteit in het laboratorium en de deelnamegraad. Daarom is het helaas niet mogelijk om u aan te melden voor de studie zonder dat u daarvoor van Sanquin een uitnodiging heeft ontvangen.
Krijg ik de uitslag van het bloedonderzoek te horen?
U krijgt niet te horen wat de uitslag van het bloedonderzoek is. Deelname aan dit project levert voor uzelf geen direct voordeel op. Wel kunnen uitkomsten van het wetenschappelijke onderzoek de detectie van kanker in de toekomst verbeteren. De resultaten van het onderzoek zullen worden gepubliceerd, bijvoorbeeld in wetenschappelijke tijdschriften. Resultaten in publicaties zullen nooit naar u te herleiden zijn.
Hoe werkt de nieuwe test?
Met deze bloedtest wordt onderzocht of er kleine stukjes genetisch materiaal in het bloed zitten die afkomstig zijn van een tumor (circulerend tumor DNA, ofwel ctDNA). De nauwkeurigheid van de bloedtest voor vroege opsporing van kanker kan mogelijk worden vergroot door deze te combineren met informatie over genetische en omgevingsrisicofactoren. Zo hopen we dat in de toekomst kankerscreening kan worden aangepast aan de persoonlijke situatie van mensen.
Waar kan ik terecht met vragen?
U kunt contact opnemen met de onderzoekers via ESCALATION@nki.nl. Voor vragen over uw reguliere bloeddonatie kunt u contact opnemen met Sanquin (donorinformatielijn op 088 – 730 8686).
Hoelang duurt het tot de nieuwe test beschikbaar is?
Het ontwikkelen van een nieuwe bloedtest is een langdurig proces, omdat een nieuwe test goed onderzocht moet worden. Het proces bestaat uit verschillende stappen. Deze studie is hierin een cruciale stap. Als deze studie aantoont dat de nieuwe bloedtest goed in staat is om kanker te detecteren, dan verhoogt dit de kans dat de nieuwe bloedtest in de toekomst gebruikt gaat worden voor bevolkingsonderzoek. Dit wetenschappelijk onderzoek is niet de laatste stap in de testontwikkeling. Er zijn nog meer stappen nodig voordat de test op de markt gebracht kan worden. Als de studieresultaten veelbelovend zijn zal het nog een aantal jaar duren voordat de nieuwe test beschikbaar komt.
Moet ik ook nog meedoen met de andere bevolkingsonderzoeken als ik deze test doe?
U moet zeker meedoen met de bestaande bevolkingsonderzoeken. De bloedtest die gebruikt wordt in deze studie zit nog in een onderzoeksfase en het zal nog een aantal jaren duren voordat deze gebruikt kan worden in het bevolkingsonderzoek. U krijgt bovendien geen persoonlijke uitslag van de test in deze studie. De bloedtest voor de studie wordt gedaan nadat opgevraagd is of voor u een kankerdiagnose bekend is; het is dus niet zo dat het onderzoeksteam weet of u kanker heeft maar uzelf niet. Als u twijfels of vragen heeft over uw gezondheid, neem dan altijd contact op met uw huisarts.
Ik heb al een keer meegewerkt aan dit onderzoek, kan ik een 2e keer deelnemen?
Nee, als we al een bloedmonster van u bewaard hebben kunt u niet nogmaals meedoen.
Kan ik op alle bloedbanklocaties deelnemen?
Ja, in principe kunt u bij alle bloedbanklocaties aan de studie deelnemen. U krijgt een uitnodiging van Sanquin voor uw reguliere donatie bij de locatie die u gewend bent.
Kan ik tijdens de afspraak voor mijn bloeddonatie nog besluiten deel te nemen?
Nee. De bloedbanklocatie moet vooraf al weten dat u deelneemt aan de studie.
Kan ik tijdens de afspraak voor mijn bloeddonatie nog besluiten toch maar niet deel te nemen?
Ja, dat kan. U kunt op elk moment, dus ook tijdens uw bezoek aan de bloedbank, zonder opgave van reden, uw gegeven toestemming weer intrekken zonder dat dit gevolgen heeft voor uw donorschap bij Sanquin of eventuele medische zorg.
Naar welke soorten kanker zoekt de bloedtest?
De bloedtest kan meerdere kankersoorten in een keer opsporen. In de ESCALATION-studie richten we ons op 5 verschillende typen kanker die veel voorkomen: darmkanker, borstkanker (waarvoor al een bevolkingsonderzoekprogramma bestaan), longkanker, huidkanker en prostaatkanker (waarvoor nog geen bevolkingsonderzoekprogramma's zijn).
Wat is het doel van de vragenlijst?
De vragenlijst verzamelt informatie over uw gezondheid, leefstijl en medische voorgeschiedenis, ter ondersteuning van het onderzoek. We onderzoeken welke invloed deze factoren kunnen hebben op de ontwikkeling van kanker. Daarnaast vragen we in de vragenlijst naar uw mening over het in de toekomst invoeren van een op ctDNA gebaseerd bevolkingsonderzoek naar kanker.
Hoelang duurt het om de vragenlijst in te vullen?
Het invullen duurt ongeveer 30 minuten.
Moet ik de vragenlijst in één keer invullen?
Wij vragen u om de vragenlijst in één keer in te vullen. U kunt wel tussentijds stoppen en met een nieuwe inlogcode op een later moment weer verder gaan.
Wat als ik een vraag niet begrijp of niet wil beantwoorden?
U kunt altijd om uitleg vragen bij het onderzoeksteam via het kopje Vragen en contact. U kunt per e-mail of telefoon contact met ons opnemen. U mag ook vragen overslaan waar u zich niet prettig bij voelt.
Hoe beschermen we uw privacy?
Om uw privacy te beschermen krijgen uw gekoppelde gegevens en uw lichaamsmateriaal een code. Uw naam, contactgegevens, donornummer en andere gegevens die u direct kunnen identificeren worden daarbij weggelaten en apart opgeslagen. Alleen met de sleutel van de code zijn gegevens tot u te herleiden. De sleutel van de code blijft veilig opgeborgen bij Sanquin. Als we uw gegevens en lichaamsmateriaal verwerken in het kader van wetenschappelijk onderzoek dan gebruiken we steeds alleen die code. Ook in rapporten en wetenschappelijke publicaties over het onderzoek kan niemand terughalen dat het over u ging.
Op welke apparaten kan ik de vragenlijst invullen?
De vragenlijst is toegankelijk via computer, tablet of smartphone. We raden aan om de vragenlijst via de computer of tablet in te vullen.
Vragen en contact
Heeft u vragen over het wetenschappelijk onderzoek? U kunt ons bellen of mailen.
Telefoonnummer: 020-5121737 (voor algemene vragen over de studie)
020 5121516 (voor vragenlijst-specifieke vragen)
Emailadres ESCALATION@nki.nl