DCIS staat voor Ductaal Carcinoom In Situ. Het betekent dat er afwijkende cellen in de melkgangen van de borst zitten. Hierdoor wordt het vaak beschouwd als een voorloper van borstkanker. Onderzoek toont echter aan dat in drie van de vier gevallen DCIS zich nooit ontwikkelt tot invasieve kanker. Dit heeft ingrijpende gevolgen voor hun kwaliteit van leven en brengt bovendien aanzienlijke zorgkosten met zich mee. Om dit probleem aan te pakken, ontving het PRECISION-consortium in 2017 een subsidie van 18 miljoen euro van Cancer Grand Challenges. "Ons doel was om onschadelijk DCIS te onderscheiden van gevallen met een hoger risico op borstkanker, zodat vrouwen met ongevaarlijke DCIS een onnodige behandeling bespaard blijft," vertelt hoofdonderzoeker Jelle Wesseling. Dankzij dit onderzoek komen we dichter bij een gerichtere en meer gepersonaliseerde benadering van DCIS.
Een wereldwijde samenwerking
Het PRECISION-team, bestaande uit wetenschappers, clinici en patiëntvertegenwoordigers uit Nederland, het Verenigd Koninkrijk en de Verenigde Staten, publiceerde baanbrekende resultaten uit ongeveer 50 studies:
- Genetische veranderingen in borstweefsel: DCIS blijkt niet alleen een lokale afwijking, maar heeft mogelijk een grotere impact op het borstweefsel.
- Biomarkers voor risicovoorspelling: Het team ontdekte biomarkers in zowel borstfoto’s als weefsels, die helpen om laag- en hoogrisico-DCIS beter te onderscheiden.
- Betere muismodellen: Onderzoek in muizen leverde waardevolle inzichten op in hoe DCIS zich ontwikkelt en mogelijk uitgroeit tot invasieve borstkanker.
- DCIS als risicofactor: Invasieve kanker na DCIS ontstaat niet altijd uit de oorspronkelijke afwijking, wat suggereert dat DCIS eerder een risicofactor voor borstkanker is dan een directe voorloper.
- Controle als alternatief: Studies tonen aan dat veel vrouwen voorkeur geven aan regelmatige controles (jaarlijks of om het jaar) boven een directe operatie, waarmee zij onnodige behandelingen kunnen vermijden.
Deze bevindingen, gepubliceerd in toonaangevende tijdschriften, zorgen nu al voor verandering in de klinische praktijk. Er komt meer ruimte voor een persoonlijke aanpak: soms behandelen, soms afwachten.
Patiëntgerichte samenwerking
Een cruciale succesfactor was de actieve betrokkenheid van patiëntvertegenwoordigers, die hielpen om complexe onderzoeksresultaten toegankelijk te maken. Zij ontwikkelden begrijpelijke samenvattingen, verhoogden de bekendheid van klinische studies en pleitten voor zorgopties op maat. "Het was mooi om te zien hoe we culturele en taalbarrières overwonnen om het perspectief van patiënten centraal te stellen," zegt Hilary Stobart, patiëntvertegenwoordiger uit het Verenigd Koninkrijk. "We hebben aangetoond dat een veiligere, meer gepersonaliseerde behandeling van DCIS mogelijk is."
De toekomst van DCIS-onderzoek en zorg
Hoewel het PRECISION-initiatief officieel is afgerond, blijft het onderzoek naar DCIS doorgaan. Toekomstige projecten richten zich op innovatieve benaderingen om de behandeling verder te personaliseren:
- LORD-studie: Deze lopende studie onderzoekt de veiligheid van het achterwege laten van een operatie en bestraling bij laagrisico-DCIS. De studie blijft open voor deelnemers tot eind 2026.
- Risicovoorspelling gebaseerd op kunstmatige intelligentie: Het DIRECT-DCIS-consortium ontwikkelt een model dat klinische, genetische en patiëntvoorkeurdata combineert. Geïnspireerd door de klimaatwetenschappen, zal deze benadering helpen bij een nauwkeurigere risico-inschatting.
- Virtuele kliniek: Er wordt gewerkt aan een digitale kliniek om wereldwijd gepersonaliseerde DCIS-zorg toegankelijk te maken, zodat patiënten beter geïnformeerde keuzes kunnen maken.
Samenvattend heeft het PRECISION-team aangetoond dat synergie tussen internatinale experts uit verschillende disciplines leidt tot baanbrekende inzichten en concrete verbeteringen in de zorg. Deze ‘team spirit’ en vooruitgang was alleen mogelijk dankzij de grote toewijding van iedereen aan het welzijn van vrouwen met DCIS.
In het Antoni van Leeuwenhoek staat de kwaliteit van leven van patiënten centraal. Soms betekent dat: minder doen. Door beter onderzoek kunnen we behandelingen nauwkeuriger afstemmen op de situatie van de patiënt. Zo voorkomen we onnodige ingrepen, zonder in te leveren op veiligheid. Deze aanpak zorgt voor minder bijwerkingen, sneller herstel en betere keuzes voor het leven na kanker.
Voor meer informatie over het werk van PRECISION, bezoek de website van Cancer Grand Challenges of bekijk hun publicaties hier.
Lees het laatste wetenschappelijke publicatie van het PRECISION-team, gepubliceerd in Cancer Discovery, met wetenschappelijke inzichten en lessen geleerd van deze uitzonderlijke samenwerking.
Nederlands (Nederland)
