Out of the box: verwijder de hersencellen die je juist nodig hebt

14 jul. 2025 16:00

Om te vernieuwen moet je gebaande paden verlaten. Hoe doen onze wetenschappers dat in het kankeronderzoek? Postdoc Laura Kuil kreeg een NWO Off Road grant voor haar verrassende aanpak om te onderzoeken hoe hersencellen reageren op bestraling. Want waarom veel kankerpatiënten na bestraling van de hersenen last krijgen van cognitieve klachten, is nog in nevelen gehuld.

Laura Foto Xrad Lichter

De box: welk probleem onderzoek jij?

“Driekwart van de mensen die voor een hersentumor bestraling krijgen hebben daarna last van cognitieve klachten, zoals slecht kunnen concentreren en onthouden. Artsen weten niet precies waardoor die klachten ontstaan. We zien in hun hersenen wel minder van de witte stof die om zenuwcellen heen hoort te zitten: myeline. Ik onderzoek wat zogenoemde OPC-cellen hiermee te maken hebben. Deze voorlopers van de oligodendrocyt-cellen maken deel uit van de cruciale onderhoudsdienst van de witte stof. We weten inmiddels dat ze erg gevoelig zijn voor straling, dat heb ik ontdekt en recent gepubliceerd. Dus het lijkt logisch dat straling er zo voor zorgt dat de witte stof verminderd.”

Foto: Onderzoeker Laura Kuil bij een bestralingsapparaat in het lab.

Hoe stap jij uit de box?

“Als bestraling veel voorlopercellen doodt in een bepaald hersengebied, dan lijkt het voor de hand te liggen om de resterende voorlopercellen met rust te laten. Of juist te stimuleren. Ik ga ze in mijn onderzoek in het lab juist nog verder weghalen. Dat klinkt tegenstrijdig. Maar we weten dat in gezonde hersenen deze cellen heel snel kunnen terug groeien doordat een paar overgebleven exemplaren zich gaan delen. Precies die reactie hoop ik uit te lokken door het eerst juist ‘erger’ te maken.”

Hoe voelt het om uit die box te stappen?

“Ik voel de thrill van verse, onaangetaste sneeuw, als ik buiten de gebaande paden ga. Ik voel creativiteit, en spanning door het onbekende. Ik begeef me in een heel nieuw onderzoeksveld. Ze hebben bijvoorbeeld pas 2 jaar geleden voor het eerst gezien dat die OPC-cellen zich zo snel kunnen delen en kunnen terug groeien als je ze weghaalt uit de hersenen.

Ik vind het belangrijk om risicovol onderzoek te kunnen doen, zoals ik nu met de NWO Off Road grant kan doen. Alleen dan kun je onverwachte ontdekkingen doen en op iets bijzonders stuitten waardoor we de bijwerkingen van kankerbehandelingen beter gaan begrijpen. Wetenschap is mijn passie, echt een onderdeel van mijn identiteit.”

Foto: Onderzoeker Laura Kuil maakt een schets terwijl ze haar onderzoek naar bestraling van hersencellen toelicht.