Seksuele gezondheid bij kanker
DEZE PAGINA IS IN BEWERKING
Kanker en de behandeling daarvan kunnen invloed hebben op seksualiteit en intimiteit. U kunt merken dat uw seksleven verandert. Dat kan komen door vermoeidheid, pijn, een ander beeld van uzelf of minder zin in seks. Deze veranderingen kunnen verwarrend of verdrietig zijn. Toch blijft seksuele gezondheid belangrijk voor uw kwaliteit van leven.

Veranderingen
Lichamelijke veranderingen
Tijdens en na kanker kunt u allerlei veranderingen merken in uw seksuele gezondheid. Uw lichaam kan anders aanvoelen of anders reageren. U voelt zich misschien moe of heeft pijn. De behandeling kan zorgen voor een droge vagina, problemen met erecties of moeite met opwinding en klaarkomen. Ook het gevoel in uw geslachtsdelen, borsten of tepels kan anders zijn dan u gewend bent. Deze lichamelijke veranderingen kunnen ervoor zorgen dat seks lastiger wordt of minder fijn voelt.
Ook kunnen sommige behandelingen zoals chemotherapie, bestraling of hormoontherapie uw hormonen veranderen. Daardoor raakt uw lichaam soms uit balans. Bij vrouwen kunnen er klachten ontstaan, zoals: vaginale droogheid, opvliegers, vermoeidheid, veranderingen in de menstruatie en soms een vervroegde overgang. Bij mannen kunnen deze veranderingen zorgen voor: minder zin in seks, problemen met erecties, sneller moe zijn, veranderingen in stemming of het gevoel in het lichaam door minder testosteron.
Deze lichamelijke en hormonale veranderingen kunnen ervoor zorgen dat seksualiteit anders aanvoelt dan u gewend bent. Maar dat betekent niet dat intimiteit verdwijnt. U kunt op een andere manier verbonden blijven met uw partner.
Emotionele veranderingen (uw zelfbeeld)
Naast lichamelijke veranderingen kunnen er ook gevoelens ontstaan die invloed hebben op hoe u naar uzelf kijkt. Door littekens, operaties of problemen met vruchtbaarheid kunt u zich onzeker voelen. U kunt zich bijvoorbeeld minder vrouwelijk of minder mannelijk voelen. Soms is er schaamte, of moeite om het veranderde lichaam te accepteren. Deze gevoelens zijn heel normaal, maar ze kunnen wel zwaar zijn en uw zelfvertrouwen beïnvloeden.
Relationele veranderingen
De relatie met uw partner kan veranderen. Seksualiteit gaat namelijk niet alleen over het lichaam, maar ook over emoties en verbinding. Na de diagnose of behandeling kunnen u en uw partner opnieuw moeten zoeken naar manieren om samen intiem te zijn. Misschien is de behoefte aan seks anders geworden. Gevoelens van verdriet, onzekerheid of angst kunnen meespelen. Het is dan belangrijk om hierover te praten, zodat u elkaar beter begrijpt en samen op zoek kunt gaan naar wat nu werkt in jullie relatie.
Omgaan met seksuele problemen
Door uw ziekte of behandeling kan uw seksleven blijvend veranderen. Dat kan moeilijk zijn. Hoe gaat u daarmee om? En wie kan u helpen? Veel mensen denken na de diagnose kanker niet meteen aan seksualiteit. Door emoties en behandeling raakt seks vaak tijdelijk op de achtergrond. Wanneer u weer seksueel contact heeft, kunt u merken dat er dingen veranderd zijn. Intimiteit en opwinding voelen anders. Soms lukt geslachtsgemeenschap niet meer. Schaamte en onzekerheid spelen hierbij vaak een rol.
Het accepteren van deze veranderingen kost tijd. Gevoelens van verdriet of frustratie zijn normaal. Ook uw partner kan hier mee worstelen. Liefde, geduld en openheid helpen. Met de juiste hulp zijn de problemen goed aan te pakken. Ook kunt u nieuwe manieren ontdekken om samen te genieten van intimiteit en elkaar.
Tips
-
Sta open voor verandering. Uw lichaam of gevoel kan veranderen door ziekte. Dat is normaal. Probeer stap voor stap te wennen aan wat anders is. Merk bijvoorbeeld op wat er veranderd is in uw lichaam, gevoel of situatie. Benoem het voor uzelf en bespreek het eventueel met iemand die u vertrouwt.
-
Geef het tijd. Veranderen kost tijd — geef uzelf die ruimte. Verwacht niet dat u alles in één keer kunt aanpassen. Kies één klein punt om mee te beginnen, bijvoorbeeld een nieuw ritme vinden of een andere manier van contact maken.
-
Praat erover. Praat met uw partner of omgeving over wat u voelt en nodig heeft. Samen kunt u zoeken naar wat u wél prettig vindt.
-
Ontdek andere vormen van intimiteit. U kunt nieuwe manieren ontdekken om te kunnen genieten. Seks hoeft niet altijd geslachtsgemeenschap te zijn. Knuffelen, hand in hand zitten, elkaar strelen of zoenen kan ook veel betekenen.
-
Plan tijd in voor intimiteit. Maak tijd vrij voor intimiteit. U denkt misschien dat het vanzelf gebeurt, maar vaak is dat niet zo. Door momenten te plannen, geeft u ruimte aan verbondenheid en kunt u samen genieten.
-
Probeer rustige houdingen. Sommige houdingen kosten minder energie of geven minder druk op het lichaam. Bijvoorbeeld liggen op de zij of bovenop als u zich sterker voelt. Probeer samen wat voor u werkt.
-
Kies een goed moment. Vrijen lukt vaak beter als u zich fit voelt. Bijvoorbeeld ’s ochtends of na een dutje. Plan tijd in waarop u niet gehaast bent.
-
Neem de tijd voor voorspel. Soms duurt het langer voordat u opgewonden raakt, neem de tijd hiervoor en vermijd pijn.
-
Zorg voor minder stress. Spanning kan zin in seks verminderen. Neem regelmatig rust. Een korte ademhalingsoefening of een warm bad kan al helpen.
-
Blijf in beweging. Lichte beweging, zoals wandelen of rekken, helpt tegen vermoeidheid en verbetert uw stemming. Dit kan ook zorgen voor meer zin in intimiteit.
-
Vraag hulp als u twijfelt. Heeft u vragen of zorgen? U hoeft het niet alleen te doen. Praat met uw arts of verpleegkundig specialist. Zij kunnen u helpen en geven uitleg die bij uw situatie past.
Waar kunt u terecht | Wat kunt u zelf doen?
U kunt de tips hierboven gebruiken of zelf een vraag stellen op de website Seksualiteit en kanker van Kanker.nl. Daar beantwoorden professionals uw vragen. Onder hen zijn Ilaniek Zantingh (gz-psycholoog en seksuoloog) en Marijke Wijnsma (medisch maatschappelijk werker en consulent seksuele gezondheid) van het AVL. Bent u geen patiënt van het AVL? Dan raden wij aan om contact op te nemen met uw huisarts. Die kan een verwijzing schrijven naar een behandelaar gericht op seksuele gezondheid.
Op kanker.nl staan ook De meestgestelde vragen over kanker en seks.

Disciplines binnen het CKvL op het gebied van seksuele gezondheid:
Het CKvL werkt op dit gebied binnen het AVL samen met de volgende disciplines:
Postcast- en kijktips
-
Kan'ker over praten?
-
Seksualiteit na borstkanker
-
Seksualiteit en kanker
-
Na borstkanker
-
De bespreekkamer
-
2Doc: Privégesprekken
Voor HUMAN voeren koppels privégesprekken over welke gevolgen kanker heeft op hun seksleven . Bekijk deze gesprekken
-
Artikel Ilaniek Zantingh
Lees het artikel van Ilaniek Zantingh, gz-psycholoog en seksuoloog in het Antoni van Leeuwenhoek, over seksuologische zorg voor (ex) kanker patiënten hier.
-
Intimiteit en seksualiteit na kanker, wat is jouw ervaring?
Onderzoek van het NFK. Ruim 4000 mensen deelden hun ervaring. Bekijk deze factsheet
-
Prostaatkanker
Op Prostaatkankerstichting zijn meerdere podcasts te vinden over seksualiteit en intimiteit bij prostaatkanker. Onder andere Melianthe Nicolai, Uroloog in het Antoni van Leeuwenhoek bespreekt dit onderwerp openhartig.