Peniskanker

Peniskanker komt vaker voor bij mannen met een strakke voorhuid. Als de voorhuid te strak is, kun je de eikel niet goed schoonmaken. Daardoor krijg je sneller een ontsteking aan de eikel of voorhuid. Soms komt die ontsteking steeds terug, of gaat hij niet meer weg. Dit vergroot de kans op peniskanker.

De belangrijkste risicofactoren voor peniskanker zijn:

• het humaan papillomavirus (HPV)
• vernauwde voorhuid
• slechte hygiëne / langdurige ontsteking van de eikel
• roken
• de huidaandoening lichen sclerosus

Humaan papillomavirus (HPV)

Er zijn ongeveer 100 soorten HPV. De meeste zijn onschadelijk, maar sommige vergroten het risico op kanker. HPV is vooral bekend van baarmoederhalskanker, maar het speelt ook een rol bij anuskanker, schaamlipkanker en peniskanker (dit is meestal HPV type 16 of 18). HPV kan ook kanker in de mond of keel veroorzaken. Goedaardige afwijkingen zoals genitale wratten komen vaak door HPV type 6 of 11.

HPV en peniskanker

Ruim 80% van mensen die seksueel actief zijn, krijgt vroeg of laat HPV. Meestal ruimt het afweersysteem het virus binnen twee jaar zelf op. Soms gebeurt dat niet. Het virus kan dan na jaren kanker veroorzaken, zoals peniskanker. Ongeveer 30–50% van de peniskankerdiagnoses komt door HPV. Niet iedereen die peniskanker krijgt, heeft dus ook HPV. U kunt samen met uw arts overleggen of u uzelf en uw partner laat testen. In de meeste gevallen is de behandeling hetzelfde.

Peniskanker begint vaak met huidaandoeningen op de penis. Dat kan een rode plek, wrat of zweer zijn die blijft bestaan. Meestal zit de aandoening op de eikel of onder de voorhuid. Laat het plekje altijd onderzoeken als het niet weggaat of als het groeit. Niet alle afwijkingen op de penis zijn kwaadaardig. Soms is een biopsie nodig om te bepalen of het kwaadaardig is. Dan wordt u verwezen naar een expertisecentrum.

Andere klachten en symptomen bij peniskanker:

• afscheiding
• pijn in de zwellichamen van de penis
• korstjes of rode uitslag onder de voorhuid of op de eikel
• steeds terugkerende ontsteking van de eikel
• bloedverlies
• een nare geur

Kanker ontstaat niet plotseling. Meestal duurt het jaren. Een tumor begint als een kleine groep afwijkende cellen (dit noemen we een voorstadium). Bij peniskanker heet dat voorstadium PeIN (peniele intra‑epitheliale neoplasie). Dit voorstadium noemen we ook wel PIN, Bowen of Queyrat.

PeIN kan op de eikel of onder de voorhuid zitten. Voorstadia kunnen soms verdwijnen zonder sporen. Bij ongeveer 30% van de mensen met PeIN ontstaat wél peniskanker. Daarom raden wij aan om PeIN te behandelen. Dat kan met crèmes, laserbehandeling, operatie, besnijdenis, of een combinatie. Deze behandelingen zijn beschikbaar in het Antoni van Leeuwenhoek.

Peniskanker ontstaat meestal in huidcellen. Plaveiselcellen zitten in de onderste huidlaag. Als de tumor daar ontstaat, noemen we het plaveiselcelcarcinoom. Dat komt voor bij 95% van de peniskankers. Heel soms zijn er andere soorten, zoals basaalcelcarcinoom, sarcoom, adenocarcinoom of melanoom. De verwachting (prognose) verschilt per soort. Uw uroloog kan u er meer over vertellen.

Peniskanker kan uitzaaien, meestal eerst naar de lymfeklieren in de liezen. Daarom maken we altijd een echo van de lies. Als we een verdachte lymfeklier zien, nemen we soms een naald‑biopt.

Als de kanker alleen in de penis zit, is de kans op herstel groot. Bij uitzaaiingen in lymfeklieren is de prognose minder gunstig. Dit hangt af van in hoeveel klieren kankercellen zijn gevonden, en of ze alleen in de liezen zitten of ook in het bekken. Als de ziekte beperkt blijft tot een paar klieren in de lies, zijn de vooruitzichten nog goed. Na 5 jaar leeft ongeveer 70% van de patiënten. Als de uitzaaiingen in het bekken zitten of buiten het klierkapsel groeien, is de prognose slechter.